Op jonge leeftijd leren we vaak, zonder dat we het doorhebben, wat “normaal” is – normen en waarden die sterk beïnvloed worden door de cultuur en maatschappij waarin we opgroeien. Wat wordt gezien als ‘succes’, wat als ‘passend gedrag’, en zelfs hoe we onze eigen identiteit vormgeven, is vaak diep geworteld in de samenleving om ons heen. Maar hoeveel van dit beeld komt echt uit onszelf? En wat gebeurt er als we ons gaan afvragen of de verwachtingen van de maatschappij wel passen bij wie we echt zijn?
Maatschappelijke Normen: Het Vormende Effect
De maatschappij legt een set regels en ongeschreven wetten op, die ons vertellen hoe we zouden moeten leven om geaccepteerd te worden. Denk aan succes, waar veel mensen de lat leggen bij een goede baan, een mooi huis en een stabiele relatie. Hoewel dit ideaalbeeld door de cultuur wordt gedragen, past het niet altijd bij wat ons persoonlijk echt vervult. Het gevaar hiervan is dat we soms onze keuzes gaan afstemmen op wat verwacht wordt, zonder te reflecteren op wat we zelf nodig hebben.
Ik heb altijd geleerd dat ik diploma’s moet hebben om een baan te vinden. Dus heb na mijn middelbare school direct een HBO studie afgerond om vervolgens bij het vinden van een baan in de online marketing constant afgewezen te worden door gebrek aan werkervaring. Mijn eerste baan was geen marketingfunctie. Door eigen projecten op te starten en wat online cursussen en een traineeship te volgen, kon ik na 1,5 jaar toch een baan vinden in de marketing, maar naar mijn HBO papiertje keken ze niet op of om. Ook bij mijn eerste baan wat eigenlijk een MBO-functie was, gaven ze geen hol om mijn HBO-kwaliteit. En nu ben ik freelancer in online marketing en kijkt niemand om naar mijn HBO-diploma, maar meer naar mijn kennis en kunde als online marketeer.
Als ik nu terugkijk, vraag ik mij heel erg af wat ik had kunnen bereiken als ik bijvoorbeeld geen HBO-studie had gedaan, maar verschillende cursussen had gevolgd en opdrachten op basis van commissie had uitgevoerd. Ik had de cursussen kunnen betalen aan de hand van het geld dat ik direct verdiende met het uitvoeren van opdrachten en had waarschijnlijk geen studieschuld gehad, maar wel een hele hoop werkervaring.
Maar doordat de norm is om een studie te doen, heb ik dat gedaan. Dus ik zal het nooit te weten komen.
Het Familie- en Groepsdenken
Onze familie en hechte kring zijn vaak de eerste invloed op hoe we de wereld zien. Lees hoe je overtuigingen van je ouderlijk huis los laat in deze blog. Net zoals bij overtuigingen die we vanuit ons ouderlijk huis overnemen, beïnvloeden culturele waarden de basis van ons wereldbeeld. Vaak wordt ons geleerd om onszelf te definiëren aan de hand van de meningen van onze gemeenschap, familie en vrienden. Dit kan leiden tot een grote focus op ‘erbij horen’ en ons eigen gedrag te verantwoorden aan de hand van wat als normaal wordt beschouwd in onze cultuur.
Bijvoorbeeld, de culturele druk om binnen bepaalde kaders te blijven – studeren, een vaste baan vinden, trouwen – kan het lastig maken om je eigen pad te vinden en zelfacceptatie te ontwikkelen buiten de verwachtingen van je omgeving. Toch is het mogelijk om hieruit los te breken en te ontdekken wie je bent, los van de familie verwachtingen of maatschappelijke normen die jou gevormd hebben.
Tot mijn 24e was ik netjes bezig om binnen de lijntjes van de maatschappij te kleuren. Ik had mijn havo-diploma binnen 5 jaar afgerond en was netjes binnen 4 jaar afgestudeerd van mijn hbo-bachelor. Had een vaste baan en een vriend die ook al een huisje had. Dus ik was helemaal klaar voor de volgende stappen: trouwen en kinderen. Maar mijn ex gooide roet in het eten en maakte het voor mij vrij onverwachts uit. Stond ik dan weer helemaal alleen. Toentertijd was dat vreselijk, ik had het idee dat de tijd begon te dringen om een nieuwe vriend te vinden om wat mee op te bouwen. Maar tijdens een rondje backpacken leerde ik rustig aan te doen, te vertrouwen op mijzelf en mijn eigen levenstempo. Ik hoef geen kinderen voor mijn 30e en single zijn in je 20’s is heerlijk. Ik heb al een tijdje geen vaste baan meer en voldoe niet meer aan de culturele kaders. Maar ik ben gelukkiger dan ooit.
Ontsnappen aan Maatschappelijke Verwachtingen
Bewustwording is de eerste stap in het doorbreken van maatschappelijke en culturele normen die niet bij jou passen. Stel jezelf vragen als: “Volg ik dit pad omdat het door mijn cultuur of omgeving wordt verwacht, of omdat ik het zelf wil?” Het stellen van deze vragen opent ruimte om te reflecteren op je keuzes en de ware drijfveren erachter.
Neem even afstand van wat de samenleving als ‘normaal’ bestempelt en ontdek waar jouw persoonlijke waarden en dromen liggen. Het vergt moed om buiten de gebaande paden te gaan, maar de beloning is groot: een authentiek leven dat echt bij jou past. En dat hoeft niet meteen met grote veranderingen; kleine stappen richting zelfontdekking kunnen al een wereld van verschil maken.
Jouw Pad Vinden
Het vinden van je eigen pad in een cultuur die specifieke verwachtingen van je heeft, kan voelen als een uitdaging, net als het ‘ont-wikkelen’ van een overtuiging die je door opvoeding hebt meegekregen. Zie het als een groeiproces: een stap naar zelfbewustzijn en het ontdekken van wat voor jou echt van waarde is. In plaats van te voldoen aan wat cultureel als succes wordt gedefinieerd, kun je jouw eigen succescriteria bepalen en daarnaar leven.
Net als bij de kreeft die uit zijn oude schild groeit, kan het loslaten van verwachtingen en het creëren van een nieuwe identiteit oncomfortabel aanvoelen. Maar zodra je je eigen ‘schild’ bouwt, ontstaat er ruimte om jezelf te worden. Je hoeft niet langer te voldoen aan verwachtingen die niet bij je passen, maar kunt kiezen voor een leven dat jou echt gelukkig maakt.
Door kritisch te kijken naar de maatschappelijke en culturele normen die we meekrijgen, ontdekken we wat wel en niet bij ons past. Dit proces helpt je uiteindelijk om in je eigen kracht te staan en een leven te creëren dat in lijn is met jouw waarden, ongeacht wat de samenleving verwacht.
